تار، سازی ایرانی و زهی است که آن را با زخمه می‌نوازند، این ساز علاوه بر ایران در تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان نیز نواخته می‌شود. تار در گذشته پنج سیم داشت که استاد غلام‌حسین درویش سیم ششم را به آن اضافه کرد و هنوز هم کاربرد دارد.
معانی لغوی تار: ۱- رشته، نخ ۲- یکی از سازهای ایرانی با یک کاسه، پنج تار و دسته‌ای بلند ۳- تیره، تاریک.
نگاهی اختصاری به تاریخ تار
تار در گروه سازهای زهی مضرابی قرار دارد. این ساز در دوره‌ی زندیه در شیراز نواخته می‌شد و با شکل و شمایل فعلی از زمان قاجار دیده شده‌است.
مرتضی حنانه موسیقیدان ایرانی، تار را ساز ملی ایرانیان معرفی می‌کند، زنده یاد روح‌الله خالقی اشاره می‌کند که رد پای تار در شعر فرخی سیستانی مشهود است. استاد درویش خان با افزودن سیم ششم به تار، آن را تکمیل کرد.
تار از قدیم یک ساز پرطرفدار بوده که با وجود اساتید بزرگی مثل: محمدرضا لطفی و جلیل شهناز به نهایت کمال خود دست یافت و در حال حاضر هم مورد توجه هنرجویان موسیقی است.
ساختار ساز تار
- این ساز ۲۸ پرده دارد، جنس چوب کاسه‌ی آن از درخت توت و جنس دسته‌اش از گردو است.
- کاسه‌ی تار را از کنده‌ی کهنه‌ی چوب درخت توت می‌سازند، چرا که خشک بودن تارهایش باعث می‌شود صدای بهتری از ساز به گوش برسد.
- جنس پرده‌ها از روده‌ی گوسفند است و پنجه‌‌ی ساز عمدتا از چوب گردو تهیه می‌گردد. کاسه‌ی تار شبیه دو دل به هم چسبیده است و از پشت مانندی انسانی نشسته به نظر می‌رسد.
- جنس خرک ساز از شاخ بز کوهی است، تار شباهت‌هایی به سه تار هم دارد. زخمه‌ی عادی در تار از بالا به پایین ولی در سه تار از پایین به بالا نواخته می‌شود.
صدا دهی خوب تار به چه چیزهایی بستگی دارد؟
- تار خوش صدا، دسته‌ای شفاف دارد.
- تار کیفی صدای گز ندارد، اگر با تعویض سیم و پرده‌ها، این صدا برطرف نشد، ممکن است دسته‌ی آن کج یا پیچیده شده باشد.
- اگر یک تار کیفی باشد، هرچه بیشتر مضراب بخورد، صدایی خوش‌تر خواهد داشت.
- جنس و شکل مضراب در تولید صدا، بسیار موثرند.
- حجم صدای خوب و نداشتن صدای تو دماغی از ویژگی‌های تار است، البته نداشتن زنگ بیش از حد و گز و هم‌چنین تناسب حجم صدای تمام سیم‌ها با هم را باید به این خصوصیات افزود.
- در خیلی از سازها، سیم‌های دو و سل از هم پیشی می‌گیرند به گونه‌ای که در بالای دسته با هم کوک هستند اما در انتهای آن، سیم سل عقب یا جلو می‌افتد.
- صدایی شفاف، صاف و بدون اضافات، بهترین خصوصیت یک تار خوب است.
آشنایی با کاسه و نقاره‌ی تار
- ارتعاشات از کاسه (کاسه‌ی بزرگ) به نقاره (کاسه‌ی کوچک) انتقال می‌یابد، تناسب این دو در تولید صدای ساز موثر است.
- در حین نواختن، سمت کاسه‌ی ساز آویزان نباشد زیرا سنگینی آن نوازنده را خسته می‌کند.
- دسته و بدنه از نظر وزن باید یکسان و متعادل باشند.
- وزن تار باید به گونه‌ای باشد که در دست گرفتن آن باعث ایجاد خستگی نشود.
- تناسب ساز با جثه‌ی نوازنده حائز اهمیت است تا کاربر بتواند آن را به راحتی در آغوش بگیرد.
- سازی که از چوب توت ساخته شود، صدای بهتری دارد، البته سازهای تولید شده از چوب گردو اگر استاندارد ساخته شوند، کیسی مناسبی به شمار می‌روند.
مروری بر پوست و دسته‌ی تار
- تولید صدای زیر یا بم تار، با پوست و نحوه‌ی تعبیه‌ی آن ارتباط تنگاتنگ دارد.
- امروزه از پوست مصنوعی به جای پوست طبیعی و از پلاستیک به جای استخوان دسته که باید از استخوان شتر باشد، استفاده می‌کنند.
- پوست به کار رفته در تار باید چند ساله و با کیفیت باشد.
جنس، نقش و عملکرد خرک تار را هم بشناسید
- جنس خرک که موسوم به قلب ساز است، باید از شاخ قوچ وحشی باشد. سیم روی خرک ارتعاشات را انعکاس و به پوست بر می‌گرداند.
- بلند، کوتاه و نامتعارف بودن ارتفاع خرک ساز بر روی پوست، سبب تغییر سیم‌ها از دسته شده و صدای گز و گوش خراش ایجاد می‌کند.
آنچه باید در مورد دسته‌ی تار بدانید
- فاصله‌ی سیم تا پوست که به مضراب خور معروف است نباید زیاد باشد، چرا که صدای ناخوشایندی تولید می‌کند.
- نوازنده بایستی بتواند تا آخرین پرده انگشتان خود را به راحتی حرکت دهد.
- اگر دسته‌ی تار صاف و سخت باشد، صدای گز ایجاد می‌کند.
- همخوانی تمام سیم‌ها زیر انگشتان نوازنده حائز اهمیت است.
- ساز پنجه طاووسی یکی از انواع مدل‌های تار است، البته تار با سرپنجه‌ی سنتی اصیل‌تر است زیرا صدای آن کیفی است و به راحتی هم کوک می‌شود.
- بهتر است سازندگان تار هر از چندگاهی، جنس صدا و کیفیت آن را از طریق نوازندگان، کنترل نمایند.
- تراش خوب دسته‌ی تار فوق‌العاده مهم است.
- علاقه به صدادهی و دوست داشتن آن، امری سلیقه‌ای است، هرکس سبک یک استاد را می‌پسندد.
- ضخامت یکسان و سبکی دسته یکی از فاکتورهای قابل توجه است.
- چوب گردوی تیره برای دسته‌ی ساز گزینه‌ی خوبی است، چوب آبنوس وزن تار را سنگین می‌کند.
- دسته‌ی قطور به مزور زمان، حالت پنجه را تغییر می‌دهد.
پرده‌ی تار
- ضخامت و زمختی گره‌های پرده، دست را اذیت می‌کند.
- بیشتر سازها به خصوص سیم زرد، به علت پرده یا دسته صدای گز می‌دهند.
- رعایت استاندارد ساخت ساز به ویژه در مورد دسته و چوب یک تکه‌ی گردو، مهم است.
شرایط نگه‌داری تار چگونه است؟
- آب و هوای بهاری، شرایطی مناسب برای نگه‌داری تار است.
- مناطق خشک و کویری تهدیدی برای ساز شما به حساب نمی‌آیند.
- در مناطق شمالی کشور که بارندگی و رطوبت زیاد است، بهتر است تار را در کیسه‌های گیرنده‌ی رطوبت نگه‌داری نمایید.
- ساز را روی دیوار آویزان نکنید، ممکن است سقوط کند و بشکند.
- نور مستقیم خورشید، رطوبت و گرما شرایط خوبی برای نگه‌داری تار نیست، آن را در جعبه‌ی مخصوص ساز یا کاور ضد رطوبت قرار دهید.
- هنگام حمل و نقل، اشیای دیگر را روی ساز قرار ندهید.
- آویزان کردن و تکیه‌دادن ساز به دیوار، در بلند مدت باعث تغییر شکل دسته‌ی آن می‌شود.
- هنگامی که قرار است برای مدتی از ساز استفاده نکنید، آن را در کاور ضخیم و ضد رطوبت قرار دهید.
- محیط خیلی گرم و خیلی سرد، در بلند مدت بر روی صدای تار تاثیر می‌گذارد، محیط خشک با دمای معمولی، وضعیت خوبی برای نگه‌داری تار است.
- در صورتی که مدتی از تار استفاده نمی‌کنید، بهتر است سیم‌های آن را شل و کوکش را خالی نمایید تا به دسته فشار وارد نشود.
- از وارد کردن هرگونه ضربه و فشار به پوست تار که بسیار ظریف است، خودداری کنید.
همه نکات ذکر شده در این مقاله هنگام انتخاب تار مناسب اهمیت دارند. رعایت همه این نکات ممکن است سخت به نظر برسد، به همین دلیل در ادامه مطلب، 19 تار ارزان، باکیفیت و محبوب را برای شما آماده کرده‌ایم. این تارها امتحان خود را بارها پس داده و رضایت هنرجوها را جلب نموده‌اند. با کلیک روی تصویر و یا دکمه زیر هر محصول می‌توانید وارد سایت دیجی‌کالا شده و محصول را به صورت اینترنتی سفارش دهید.
تار دو مهر خسرو کرمی مدل آواز
مشخصات
-
اندازه کاسهبزرگ
-
فاصله از شیطانک تا خرک۶۶
-
جنس دستهچوب گردو کهنه ۲۵ ساله
-
جنس کاسهتوت
-
جنس پوستبره تودلی درجه ۱
-
جنس پردهروده حیوانات
-
جنس شیطانکشاخ شکار اورنامنتال کمیاب
-
جنس سیم گیرشاخ شکار اورنامنتال کمیاب
-
جنس خرکشاخ شکار اورنامنتال کمیاب
-
جنس نگهدارنده خرکروده حیوانات
-
جنس گوشی کوکگردو
-
نام سازندهخسرو کرمی
-
اقلام همراهمضراب از فلز برنجکاور مرغوب فانتزی و دست دوزهاردکیس یونولیت مرغوب ضد ضربهشناسنامه ساز
-
سایر مشخصاتساز شناسنامه دارپوست بره تو دلی درجه۱ست شیطانک- سیم گیر- و خرک شاخ شکار اورتامنتال خاص و کمیاب
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار خسرو کرمی مدل دو مهر
مشخصات
-
اندازه کاسهبزرگ
-
فاصله از شیطانک تا خرک۶۶
-
جنس دستهگردو کهنه کاملا خشک ۷ ساله
-
جنس کاسهتوت پیوندی رگه درشت ۱۰ ساله
-
جنس پوستبره تودلی درجه ۱
-
جنس پردهروده گوسفند
-
جنس شیطانکشاخ شکار کمیاب و خاص
-
جنس سیم گیرشاخ شکار اورنامنتال کمیاب و خاص
-
جنس خرکشاخ شکار کمیاب و خاص
-
جنس نگهدارنده خرکروده گوسفند
-
جنس گوشی کوکگردو
-
نام سازندهخسرو کرمی
-
سایر مشخصاتساز شناسنامه دارپوست بره تو دلی درجه یکست سیم گیر-شیطانک- خرک اورنامنتال کم یابرنگ لاک الکل طبیعی درجه یک آلمانیمضراب دست تراش خاصکاور خاص دست دوز
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل زاگرس
مشخصات
-
نوع کاسهیک تکه
-
نوع چوب دستهگردو
-
نوع خرکمعمولی
-
اندازه کاسهبزرگ
-
فاصله از شیطانک تا خرک۶۶ سانتیمتر
-
جنس دستهگردو
-
جنس کاسهتوت
-
جنس پوستبره تودلی
-
جنس پردهنخ روده
-
جنس شیطانکشاخ اورینتال
-
جنس سیم گیرشاخ
-
جنس خرکشاخ کمیاب
-
جنس نگهدارنده خرکنخ روده
-
جنس گوشی کوکآهن
-
نام سازندهایران ساز
-
اقلام همراههاردکیس
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار مسعود وحیدی یک مهر
مشخصات
-
جنس دستهچوب گردو
-
جنس کاسهچوب توت
-
جنس پوستبره تو دلی
-
جنس پردهروده طبیعی
-
جنس شیطانکچوب سم
-
جنس خرکچوب سم
-
جنس گوشی کوکچوب گردو
-
نام سازندهمسعود وحیدی
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار مهدی حاتمی دو مهر کد ۰۱
مشخصات
-
جنس دستهچوب گردو
-
جنس کاسهچوب توت
-
جنس پوستبره تو دلی
-
جنس پردهروده طبیعی
-
جنس شیطانکشاخ
-
جنس سیم گیرشاخ
-
جنس خرکشاخ
-
جنس گوشی کوکچوب گردو
-
نام سازندهمهدی حاتمی
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل پاسارگاد
مشخصات
-
نوع کاسهیک تکه
-
نوع چوب دستهگردو
-
نوع خرکمعمولی
-
اندازه کاسهبزرگ
-
فاصله از شیطانک تا خرک۶۶ سانتیمتر
-
جنس دستهگردو
-
جنس کاسهتوت
-
جنس پوستبره تودلی
-
جنس پردهنخ روده
-
جنس شیطانکشاخ اورینتال
-
جنس سیم گیرشاخ
-
جنس خرکشاخ کمیاب
-
جنس نگهدارنده خرکنخ روده
-
جنس گوشی کوکآهن
-
نام سازندهایران ساز
-
اقلام همراههاردکیس
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار آرام مدل ویژه سرپجه قنبری
مشخصات
-
نوع کاسهدو تکه
-
نوع چوب دستهگردو
-
جنس کاسهتوت
-
جنس پوستپوست طبیعی بره درجه یک
-
جنس شیطانکاوریال
-
اقلام همراهمضراب و هارد کیس
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار مدل سه مهر ویژه
مشخصات
-
جنس کاسهگردو
-
جنس پوستپوست طبیعی بره درجه یک
-
جنس شیطانکاوریال
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار مدل سه مهر ویژه
مشخصات
-
نوع کاسهدو تکه
-
نوع چوب دستهگردو
-
جنس کاسهون
-
جنس پوستتودلی کهنه
-
جنس شیطانکاوریال
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار ایران ساز مدل البرز
مشخصات
-
نوع کاسهیک تکه
-
نوع چوب دستهگردو
-
نوع خرکمعمولی
-
اندازه کاسهبزرگ
-
فاصله از شیطانک تا خرک۶۶ سانتیمتر
-
جنس دستهگردو
-
جنس کاسهتوت
-
جنس پوستبره تودلی
-
جنس پردهنخ روده
-
جنس شیطانکشاخ کمیاب
-
جنس سیم گیرشاخ
-
جنس خرکشاخ کمیاب
-
جنس نگهدارنده خرکنخ روده
-
جنس گوشی کوکآهن
-
نام سازندهایران ساز
-
اقلام همراههارد کیس
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار علی یاری مدل حصار ویژه یک مهر
مشخصات
-
جنس دستهچوب گردو
-
جنس کاسهچوب توت
-
جنس پوستبره تو دلی
-
جنس پردهروده طبیعی
-
جنس شیطانکشاخ
-
جنس خرکشاخ
-
جنس گوشی کوکچوب گردو
-
نام سازندهمهدی علی یاری
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار مسعود وحیدی دو مهر
مشخصات
-
جنس دستهچوب گردو
-
جنس کاسهچوب توت
-
جنس پوستبره تو دلی
-
جنس پردهروده طبیعی
-
جنس شیطانکشاخ
-
جنس خرکشاخ
-
جنس گوشی کوکچوب گردو
-
نام سازندهمسعود وحیدی
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
تار رهاب مدل یک مهر
مشخصات
-
اندازه کاسهبزرگ
-
فاصله از شیطانک تا خرک۶۶
-
جنس کاسهچوب توت
-
جنس پوستبره تودلی
-
جنس شیطانکشاخ
-
جنس سیم گیرشاخ
-
جنس خرکشاخ
-
اقلام همراهبه همراه هارد کیس
مشاهده قیمت روز، تصاویر بیشتر و خرید
در این مطلب با نکات مهم و اساسی هنگام خرید تار آشنا شدیم، با رعایت این نکات می‌توانید یک تار مناسب با سطح مهارت خود انتخاب کرده و همیشه از نواختن یک ساز با صدای دلنشین لذت ببرید.
پیشنهاد مطالعه: راهنمای خرید سه تار
هر نوع سوال، پیشنهاد و یا انتقادی دارید، آن را در بخش دیدگاه‌های همین مطلب با ما در میان بگذارید.
